Ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια πρωτοφανή κρίση νερού, προειδοποιεί ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA), τονίζοντας ότι ο ενεργειακός κλάδος μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπισή της.

Σήμερα, το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού βιώνει σοβαρή λειψυδρία για τουλάχιστον ένα μέρος του έτους,  μια κατάσταση που απειλεί τη διαβίωση, τη δημόσια υγεία και την οικονομική σταθερότητα.

Ο ΙΕΑ υπογραμμίζει ότι η ενεργειακή βιομηχανία μπορεί να βοηθήσει μειώνοντας τη δική της κατανάλωση νερού και αυξάνοντας την ενεργειακή αποδοτικότητα, συμβάλλοντας έτσι διπλά: και στην προστασία των υδάτινων πόρων και στη μείωση των εκπομπών.

Ο βιομηχανικός τομέας: δεύτερος σε κατανάλωση νερού, πρώτος σε ενέργεια

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η βιομηχανία  είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος χρήστης νερού μετά τη γεωργία,  απορροφά σχεδόν το 20% των συνολικών αντλήσεων νερού. Παράλληλα, είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας, με ποσοστό που αγγίζει το 40% της παγκόσμιας ενεργειακής χρήσης.

Παρότι νερό και ενέργεια  συχνά αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστοί πόροι, ο ΙΕΑ επισημαίνει ότι μια ενιαία, ολοκληρωμένη στρατηγική μπορεί να μειώσει απώλειες και να αυξήσει την αποδοτικότητα.

Τα μέτρα αυτά, από την εξοικονόμηση νερού και ενέργειας μέχρι τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, μπορούν να μειώσουν τους λογαριασμούς, τις εκπομπές ρύπων και τους κινδύνους λειψυδρίας.

6673244-1.jpg

Εξοικονόμηση ενέργειας σημαίνει εξοικονόμηση νερού

«Το νερό είναι απαραίτητο σχεδόν για κάθε πτυχή της παροχής ενέργειας», τονίζει ο ΙΕΑ.
Από την εξόρυξη και την ψύξη μέχρι τη μεταφορά καυσίμων, η ενέργεια εξαρτάται άμεσα από το νερό.  Κατά μέσο όρο, ο παγκόσμιος ενεργειακός τομέας αντλεί 0,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα γλυκού νερού για κάθε 1 exajoule ζήτησης ενέργειας. Με άλλα λόγια: όσο λιγότερη ενέργεια καταναλώνουμε, τόσο περισσότερο νερό εξοικονομούμε.

Η σπατάλη, ωστόσο, παραμένει τεράστια. Μια πρόσφατη μελέτη στις ΗΠΑ δείχνει ότι σχεδόν το 50% της ενέργειας που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία χάνεται. Αν παγκοσμίως αυξηθεί η χρήση τεχνητής νοημοσύνης και προγραμμάτων διαχείρισης ενέργειας, η κατανάλωση θα μπορούσε να μειωθεί έως και 28% έως το 2035.

Αυτό θα σήμαινε 17 δισ. κυβικά μέτρα λιγότερου γλυκού νερού, ποσότητα ίση με ό,τι κατανάλωσαν όλοι οι δήμοι της Υποσαχάριας Αφρικής το 2020. 

Και το αντίστροφο: εξοικονόμηση νερού σημαίνει εξοικονόμηση ενέργειας

Περίπου το 30% του γλυκού νερού παγκοσμίως σπαταλιέται λόγω διαρροών και κακής διαχείρισης. Αυτό συνεπάγεται περισσότερη ενέργεια για εξαγωγή, επεξεργασία και μεταφορά του νερού. Σε ορισμένες χώρες, οι απώλειες στα δίκτυα ύδρευσης αγγίζουν το 60%, ενώ επιχειρηματικοί χρήστες, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, χάνουν έως και το 25% του παρεχόμενου νερού λόγω διαρροών.  Ορισμένοι βιομηχανικοί τομείς, όπως οι ημιαγωγοί, η φαρμακευτική, τα τρόφιμα και τα ποτά, φτάνουν σε απώλειες έως 50%, με τεράστιο ενεργειακό κόστος.

Για παράδειγμα, η ηλεκτρική ενέργεια αντιπροσωπεύει το 25-40% του κόστους λειτουργίας μιας μονάδας επεξεργασίας νερού, ενώ στις μονάδες αφαλάτωσης φτάνει το 50%.

Η λύση: ενιαία στρατηγική για νερό και ενέργεια

Ο ΙΕΑ τονίζει πως η συνδυασμένη διαχείριση ενέργειας και νερού μπορεί να μειώσει δραστικά τις απώλειες και το κόστος.
Οι ολοκληρωμένοι έλεγχοι, με χρήση δεδομένων, αυτοματισμών και καινοτομία, επιτρέπουν ακριβή αξιολόγηση κόστους-οφέλους και πιο βιώσιμη λειτουργία.

Η βιομηχανία, επιπλέον, μπορεί να αξιοποιήσει νερό χαμηλότερης ποιότητας (όπως ανακυκλωμένα λύματα ή νερό διεργασιών), περιορίζοντας τη χρήση γλυκού νερού και μειώνοντας τις ενεργειακές απαιτήσεις.

Τα προγράμματα εξοικονόμησης νερού μπορούν σε πολλές περιπτώσεις να αποδώσουν ακόμη μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας σε σχέση με τα κλασικά προγράμματα ενεργειακής αποδοτικότητας. Η εμπειρία δείχνει ότι τέτοια προγράμματα μπορούν να επιτύχουν 10-50% μείωση στην κατανάλωση νερού και έως 20% εξοικονόμηση ενέργειας και χημικών επεξεργασίας.

Unsplash
Unsplash

Η αποδοτικότητα είναι το νέο νερό

Σύμφωνα με στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι επενδύσεις στην αποδοτικότητα του νερού είναι δέκα φορές πιο συμφέρουσες από την κατασκευή νέων πηγών ύδρευσης, και μπορούν να μειώσουν τη χρήση νερού έως και 60%. Ο ΙΕΑ στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα: «Η λύση στην κρίση νερού δεν θα έρθει μόνο από τη βρύση, αλλά από την έξυπνη διαχείριση ενέργειας που τη συνοδεύει.

Η Ελλάδα δεν μένει αλώβητη

Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση στη νέα παγκόσμια πραγματικότητα της λειψυδρίας. Οι παρατεταμένοι καύσωνες, η άνιση κατανομή των υδάτινων πόρων και η πίεση στη γεωργία και τη βιομηχανία αναδεικνύουν την ανάγκη για μια εθνική στρατηγική διαχείρισης ενέργειας και νερού. Σύμφωνα με μελέτες του ΥΠΕΝ και της ΕΥΔΑΠ, η κατανάλωση νερού αυξάνεται σταθερά κάθε καλοκαίρι, ενώ οι απώλειες στα δίκτυα ύδρευσης φτάνουν σε ορισμένες περιοχές ακόμη και το 40%.

Ταυτόχρονα, η ενεργειακή μετάβαση προς καθαρές πηγές, όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια, μπορεί να λειτουργήσει ως «δίχτυ προστασίας» και για τους υδάτινους πόρους, μειώνοντας την εξάρτηση από ενεργοβόρες μονάδες ψύξης και επεξεργασίας. Η υιοθέτηση έξυπνων τεχνολογιών στη βιομηχανία και στην ύδρευση θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική εξοικονόμηση νερού και ενέργειας, καθιστώντας τη χώρα πιο ανθεκτική στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης.